Analiza i interpretacja wiersza Wisławy Szymborskiej „Pochwała złego o sobie mniemania”. Poznaj informacje o epoce współczesności i biografię poetki w Wikipedii.
tekst | interpretacja |
---|---|
Myszołów nie ma sobie nic do zarzucenia. Skrupuły obce są czarnej panterze. Nie wątpią o słuszności czynów swych piranie. Grzechotnik aprobuje siebie bez zastrzeżeń. |
Myszołów, czarna pantera, piranie i grzechotnik nie mają sobie nic do zarzucenia. Mieć sobie coś do zarzucenia oznacza, że człowiek ma wyrzuty sumienia, gdy postąpi źle. Jest to kwestia moralna, zasad określających życie społeczne. Zwierzęta nie mają takiego problemu. Nie mają wyrzutów sumienia. |
Samokrytyczny szakal nie istnieje. Szarańcza, aligator, trychina i giez żyją jak żyją i rade są z tego. |
Samokrytyka charakterystyczna ludziom, ocenianie własnego postępowania, sukcesów i porażek, zachowania, nie dotyczy szakala, szarańczy, aligatora, trychniny, gza. Zwierzęta są zadowolone z życia. |
Sto kilogramów waży serce orki, ale pod innym względem lekkie jest. |
Serce jest metaforą miłości. Bez względu na wagę zależną od wielkości zwierzęcia uczucia – niektóre instynkty są cechą wszystkich zwierząt. Kochają one swoje potomstwo. |
Nic bardziej zwierzęcego niż czyste sumienie na trzeciej planecie Słońca. |
Nie ma nic bardziej zwierzęcego niż czyste sumienie. To aluzja do ludzi żyjących na planecie Ziemia. Człowiek mający czyste sumienie to jednostka, która nie ma sobie nic do zarzucenia. |
Nic bardziej zwierzęcego
niż czyste sumienie
Edukacja domowa
Interpretacja
Dzięki poezji uczymy się nazywać świat, wzbogacając słownictwo i wrażliwość. Wyobraź sobie, że jesteś autorem tego wiersza i chcesz wyjaśnić kilka ważnych spraw. To będzie Twoje osobiste odczytanie ukrytych w tekście sensów.
- Używając pięciu zdań pojedynczych (z orzeczeniem czasownikowym) lub więcej, wyjaśnij: jaką ważną wiedzą chcesz się podzielić?
- Nazwij przedstawione doświadczenia, emocje i oceń czy mają pozytywny wpływ na człowieka?
- Które ze zdań, wersów (możesz zacytować) uważasz za najważniejsze i dlaczego?
- Napisz zdanie będące głównym przesłaniem całego wiersza. Przekształć je na slogan czy życiową maksymę, którą chętnie zapiszesz w swoim pamiętniku.
- Oceń, czy wiersz może się podobać? Uzasadnij stanowisko.
- Zobrazuj graficznie główną myśl za pomocą pracy plastycznej lub multimedialnej.
Budowa i gramatyka
Do czasów pojawienia się wiersza wolnego, utwory liryczne miały budowę regularną, rytmikę i rymy jak współczesne piosenki pop, rap, reggae i in. Nic w tym dziwnego, poezja pochodzi od pieśni i śpiewania.
- Określ gatunek liryki i wiersza.
- Zbadaj nastrój kolejnych części i całego dzieła.
- Wypisz pierwszy, trzeci, piąty wyraz z wiersza i określ, jakie to części mowy?
- Wypisz z wiersza pięć kolejnych orzeczeń czasownikowych i/lub złożonych. Z każdym ułóż po jednym zdaniu.
Budowa wiersza
To wiersz wolny, współczesny. Składa się z czterech strof, przypominając sonet.
Sumienie, samokrytyka, samoocena – przyjazne pojęcia.
Do przemyślenia
Wisława Szymborska wypowiada się na temat moralności człowieka. Porównuje ze sobą dwa światy: zwierzęcy i ludzki. Zwierzęta postępują, kierując się instynktami, z których główne to: instynkt przetrwania i prokreacji (rozmnażania się). Kiedy polują, zabijają, czynią to z chęci przeżycia. Zdobycie pokarmu jest warunkiem życia i nie może być mowy o skrupułach lub wyrzutach sumienia.
Człowiek przeciwnie, ma moralność i prawo, których powinien przestrzegać. Pomimo prawa jednak i ogólnie przestrzeganych zasad ludzie mają sumienie – wewnętrzny głos mówiący, że to co robi, jest dobre lub złe. Brak wyrzutów sumienia może świadczyć o zepsuciu moralnym jednostki i jej zezwierzęceniu.
Chwaląc złe mniemanie o sobie, poetka chwali jednocześnie naturę człowieka. Tendencja do refleksji na temat własnego postępowania uszlachetnia nas. Człowiek dokonujący ocen i kierujący się sumieniem w życiu, staje się coraz lepszy dla innych. Dobro i zło to pojęcia wchodzące w skład zasad moralnych. Bez klasyfikacji dobra oraz bez sumienia człowiek stałby się zwykłym zwierzęciem.
Życiowe inspiracje
Zwierzęta i ludzie to są dwa różne światy. Od setek lat porównanie kogoś do bydlęcia (zwierzęcia) jest obraźliwe. Człowiek jest dumny ze swego rozumu i postępów, jakie osiągnął w dziedzinie zmiany cywilizacyjnej. Natomiast zwierzęta traktuje się jako pokarm i hoduje dla mięsa, masowo i bez skrupułów.
W różnych kulturach, państwach i religiach jest inaczej. Na przykład w polskim słowniku jest wyraz „zdychać” na określenia umierania zwierząt, ludzie umierają, „zwierzęta zdychają”.
To bardzo niehumanitarne i osobiście nie używam tego pojęcia, bo wyraża zły stosunek człowieka do zwierząt. Śmierć jest jednakowym ciosem dla zwierząt i dla ludzi. Z jednaj strony ludzie kupują niektóre gatunki zwierząt, zaprzyjaźniając się z nimi (psy, papugi, rybki, koty, konie), a wobec innych zachowują się karygodnie (gęsi, krowy, kaczki, kury, wieloryby). Jeśli będziemy mieli nieco gorsze mniemanie o sobie, odbije się to korzystnie na świecie przyrody i zwierząt. „Człowiek człowiekowi wilkiem” – to starodawne powiedzenie wynika też z obserwacji zachowań ludzi wobec siebie.
Sumienie człowieka działa często tylko wobec ludzi, wyłącza się w odniesieniu do zwierząt.