Analiza i interpretacja wiersza Ignacego Krasickiego „Szczur i kot”. Poznaj informacje o epoce oświecenia i biografię poety w Wikipedii.
tekst | interpretacja |
---|---|
„Mnie to kadzą” – rzekł hardzie do swego rodzeństwa Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa. Wtem, gdy się dymem kadzidł zbytecznych zakrztusił, Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił. |
Szczur chełpił się (mieć się za kogoś lepszego od innych), przechwalał przed rodzeństwem, że jemu kadzą podczas nabożeństwa (liturgia religijna) na ołtarzu (centrum kościoła, miejsce składania ofiar). Być hardym oznacza przesadną dumę lub zuchwałość. „Rzekł” – rzec – to dzisiaj „mówić”, „powiedzieć”.
Kadzenie – pojęcie to ma lub może mieć dwa znaczenia. Dosłowne i metaforyczne. Dosłownie kadzidło jest substancją żywiczną służącą do celów kultu w wielu religiach. Używa się go w ważnych celach podczas nabożeństw do okadzania ołtarza lub przedmiotów religijnych. Tak więc z pewnością nie kadzono podczas nabożeństwa szczurowi, on tylko tam był. Metaforycznie pojęcie „kadzenia” oznacza wyróżnienie i „podlizywanie się”, przesadne komplementowanie kogoś, zwykle próbę wkupienia się w czyjeś łaski, uznając go za lepszego niż inni lub wyższego rangą, funkcją społeczną. W bajce kadzenie kończy się dla szczura tragicznie. Zaciągnął się dymem – co może mieć znaczenie symboliczne: popadł w samouwielbienie, od owego kadziła „przewróciło mu się w głowie” – i stracił czujność, wykorzystał to kot. |
Edukacja domowa
Interpretacja
Dzięki poezji uczymy się nazywać świat, wzbogacając słownictwo i wrażliwość. Wyobraź sobie, że jesteś autorem tego wiersza i chcesz wyjaśnić kilka ważnych spraw. To będzie Twoje osobiste odczytanie ukrytych w tekście sensów.
- Używając pięciu zdań pojedynczych (z orzeczeniem czasownikowym) lub więcej, wyjaśnij: jaką ważną wiedzą chcesz się podzielić?
- Nazwij przedstawione doświadczenia, emocje i oceń czy mają pozytywny wpływ na człowieka?
- Które ze zdań, wersów (możesz zacytować) uważasz za najważniejsze i dlaczego?
- Napisz zdanie będące głównym przesłaniem całego wiersza. Przekształć je na slogan czy życiową maksymę, którą chętnie zapiszesz w swoim pamiętniku.
- Oceń, czy wiersz może się podobać? Uzasadnij stanowisko.
- Zobrazuj graficznie główną myśl za pomocą pracy plastycznej lub multimedialnej.
Budowa i gramatyka
Do czasów pojawienia się wiersza wolnego, utwory liryczne miały budowę regularną, rytmikę i rymy jak współczesne piosenki pop, rap, reggae i in. Nic w tym dziwnego, poezja pochodzi od pieśni i śpiewania.
- Określ gatunek liryki i wiersza.
- Zbadaj nastrój kolejnych części i całego dzieła.
- Wypisz pierwszy, trzeci, piąty wyraz z wiersza i określ, jakie to części mowy?
- Wypisz z wiersza pięć kolejnych orzeczeń czasownikowych i/lub złożonych. Z każdym ułóż po jednym zdaniu.
Budowa wiersza
Jest to bajka czterowersowa napisana 13-zgłoskowcem z rymami żeńskimi sąsiednimi.
Pycha może zgubić człowieka.
Do przemyślenia
Utwór pokazuje cechę pychy człowieka. Jest wielu ludzi przedkładających komplementy nad prawdę o sobie. Niektórzy lubią czasami ich słuchać, inni dopuszczają do siebie wyłącznie pochwały – próżność. Może to świadczyć o zadufaniu w sobie lub potrzebie leczenia kompleksu niższości (?). Bywa, że nadmiar komplementów prowadzi do przewartościowania, pychy i zarozumialstwa osoby chwalonej. Traci ona wówczas trzeźwe spojrzenie i samokrytycyzm, staje się pyszałkiem i zapomina o całym świecie. Bajka uczy więc, aby zachować zdrowy umiar i nie popadać w samouwielbienie, przesadną dumę, gdy zdobędziemy jakieś laury, odniesiemy sukces lub przypadkowo staniemy w świetle cudzej sławy.
Szczur może symbolizować człowieka podszywającego się lub udającego kogoś, kim nie jest. Jednostka o tego typu cechach ustawia się blisko kogoś ważnego (ołtarza i kadzidła), aby korzystać z szacunku i świętości oddawanej nie jemu, ale tej właśnie osobie. Z kolei kot znany z charakteru indywidualisty może być symbolem człowieka, który nie zważa na nic, jest bezkompromisowy i działa w zaślepieniu napędzany instynktem. Obaj bohaterowie zwierzęcy nie wiadomo dlaczego znaleźli się w kościele, tam, gdzie nie powinni byli w ogóle wchodzić, ponieważ trwało nabożeństwo. Być może więc symbolizują ludzi chodzących do kościoła tylko po to, aby zaspokajać swoje zupełnie niereligijne potrzeby?
Życiowe inspiracje
Czasy szkolne to szczególny okres w życiu człowieka, kiedy to jesteśmy łasi na komplementy i jeden wypowiedziany w stosownej chwili może przewartościować spojrzenie na świat. Dowartościować Ciebie i Twoją koleżankę, kolegę. Życie nabiera wówczas wielkiego blasku. Dlatego mówcie sobie tylko miłe rzeczy i nie bądźcie zarozumiali czy hardzi, wrodzy i nieuprzejmi dla innych. Nadmiar komplementów prowadzi do pychy, ale ich brak zamyka ludzi na świat.
Trzymaj się zasady: nie mówisz innym komplementów, nie mów też złych rzeczy. Lubisz słuchać pochwał, słuchaj też krytyki. Zawsze myśl racjonalnie i wyciągaj wnioski. W ten sposób porażki obrócisz w zwycięstwa.