Analiza i interpretacja wiersza Ignacego Krasickiego „Skąpy”. Poznaj informacje o epoce oświecenia i biografię poety w Wikipedii.
| tekst | interpretacja |
|---|---|
| Chciał się skąpy obwiesić, że talera stracił. Żeby jednak za powróz dwóch groszy nie spłacił, Ukradł go po kryjomu. Postrzegli sąsiedzi. Kiedy więc, osądzony na śmierć, w jamie siedzi, Rzekł, gdy jedni żałują, a drudzy go cieszą: To szczęście, że mnie przecież bez kosztu powieszą. |
Człowiek skąpy to taki, który ma pieniądze, ale nie chce ich wydawać. Poeta przedstawia skąpca, który chciał popełnić samobójstwo, bo stracił talara (wydał lub zgubił?).
Żal mu jednak było wydawać kilka groszy na powróz, sznur, na którym mógłby się powiesić. Dlatego ukradł ów sznur sąsiadom. Ci przyłapali go na kradzieży i postawili przed sądem. Za ten czyn został skazany na śmierć. Gdy wszyscy kłócili się o to, że zasądzona kara jest za duża, było im żal tego złodzieja, to on w tym czasie cieszył się, że przynajmniej zostanie powieszony za darmo i nie straci pieniędzy, ani grosza… Większego skąpstwa nie ma chyba. |
Rzekł, gdy jedni żałują, a drudzy go cieszą:
To szczęście, że mnie przecież bez kosztu powieszą.
Edukacja domowa
Interpretacja
Dzięki poezji uczymy się nazywać świat, wzbogacając słownictwo i wrażliwość. Wyobraź sobie, że jesteś autorem tego wiersza i chcesz wyjaśnić kilka ważnych spraw. To będzie Twoje osobiste odczytanie ukrytych w tekście sensów.
- Używając pięciu zdań pojedynczych (z orzeczeniem czasownikowym) lub więcej, wyjaśnij: jaką ważną wiedzą chcesz się podzielić?
- Nazwij przedstawione doświadczenia, emocje i oceń czy mają pozytywny wpływ na człowieka?
- Które ze zdań, wersów (możesz zacytować) uważasz za najważniejsze i dlaczego?
- Napisz zdanie będące głównym przesłaniem całego wiersza. Przekształć je na slogan czy życiową maksymę, którą chętnie zapiszesz w swoim pamiętniku.
- Oceń, czy wiersz może się podobać? Uzasadnij stanowisko.
- Zobrazuj graficznie główną myśl za pomocą pracy plastycznej lub multimedialnej.
Budowa i gramatyka
Do czasów pojawienia się wiersza wolnego, utwory liryczne miały budowę regularną, rytmikę i rymy jak współczesne piosenki pop, rap, reggae i in. Nic w tym dziwnego, poezja pochodzi od pieśni i śpiewania.
- Określ gatunek liryki i wiersza.
- Zbadaj nastrój kolejnych części i całego dzieła.
- Wypisz pierwszy, trzeci, piąty wyraz z wiersza i określ, jakie to części mowy?
- Wypisz z wiersza pięć kolejnych orzeczeń czasownikowych i/lub złożonych. Z każdym ułóż po jednym zdaniu.
Budowa wiersza
Bajka ma 6 wersów i została napisana 13-zgłoskowcem z rymami żeńskimi sąsiednimi.
Skąpstwo to mieć węża w kieszeni…
Do przemyślenia
Głupota ludzka nie zna granic. Aż nie chce się wierzyć, że z powodu pieniędzy ktoś może targnąć się na swoje życie – bo pieniądze nie są celem życia samym w sobie, ale środkiem do życia. Stojąc nad grobem, największy jego problem dla skąpca, bohatera bajki to nadal zachowanie majątku. Dlaczego martwi się o pieniądze, skoro ma odejść z tego świata i pozostawić cały majątek „na pastwę losu”?
Mogą być dwa warianty interpretacji postępowania człowieka skąpego:
- jest zaślepiony żądzą posiadania pieniędzy ponad wszelką cenę, nawet życia – i w tym sensie jego zachowanie zasługuje na krytykę, jest hiperboliczną metaforą ukazującą ludzkie zaślepienia jakąś pasją (nie musi to dotyczyć wyłącznie pieniędzy i skąpstwa);
- to choroba umysłowa i zupełne wyobcowanie kulturowe, obłęd, którego nie jest w stanie uleczyć wizja śmierci.
Życiowe inspiracje
Są gorsze rzeczy niż skąpstwo. Generalnie dotyczy ono pieniędzy. Z własnego doświadczenia pewnie wiesz, że własne pieniążki trudno się wydaje. Kiedy dostaniesz od rodziców kieszonkowe, to i tak, mimo wszystko często prosisz ich o pieniądze na słodycze lub inne przyjemności. Na pytanie mamy: „Dlaczego nie zapłacisz ze swoich?” odpowiadasz: „Bo moje są dla mnie, zbieram je na inny cel”. Nazwiesz takie zachowanie oszczędzaniem czy już skąpstwem?
Są ludzie, którzy zarobione pieniądze szybko wydają, ponieważ są przeświadczeni, że kolejnego dnia może nie być okazji i lubią to robić. Inni oszczędzają na cięższe czasy, a jeszcze inni inwestują, aby pieniądze „nie leżały”, bo należy je pomnażać. Skąpstwo zaczyna się tam, gdzie kończy się oszczędzania, nie ma wydawania ani inwestycji, ale jest liczenie na łut szczęścia, że może inni zapłacą za coś, za powinieneś (powinnaś) zapłacić Ty.
Często w szkole można poznać skąpca po tym, że je chipsy od innych, sam ich nie kupuje, ponieważ oszczędza… Przyjaciele składają się na prezent dla np. Tomka, Arek się nie składa, bo oszczędza, lecz na przyjęciu urodzinowym Tomka je największe kawałki tortu. Skąpcy, skąpiradła nie są mile widziani w żadnym środowisku. Mówi się o nich, że „mają węża w kieszeni” – nie wkładają do kieszeni rąk po swoje pieniądze, ponieważ oszczędzają, ale wykorzystują dobroć, czasem naiwność innych.
Anegdota
Przysłowiowym i legendarnym skąpstwem cechują się Szkoci – jest na ten temat wiele dowcipów. Zobacz jeden z wielu dowcipów o Szkotach:
„Jedzie Szkot autem, zatrzymał się otwiera drzwi i bach… jakiś samochód uderza mu drzwi i je wyrywa. Przyjeżdża policja i karetka, wysiada doktor a Szkot:
– O mój Boże! Mój samochód!
Doktor na to:
– Co pan się martwi samochodem, pan nie ma ręki!
Szkot na to:
– O Boże, mój Rolex!”
No tak, ale my Polacy też nie jesteśmy lepsi. Sami siebie postrzegamy jako najbardziej zgryźliwy i zawistny naród po Słońcem. W Polsce każdy każdego podejrzewa o to, że „jest głupszy niż ustawa przewiduje”; jeśli ktoś dorobił się, to pewnie jest złodziejem; gdy jakiś mężczyzna ma nieco większy brzuch, to pewnie jest pijakiem, bo ma „brzuch piwny”… Lepiej być chyba skąpym Szkotem? Mieszkańcy jednego z regionów Polski także słyną ze skąpstwa! Zgadnij, o kogo chodzi?
Utworem, w którym możesz poznać największego skąpca literackiego jest „Skąpiec” Moliera.
Doskonała interpretacja 🙂