Analiza i interpretacja wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Pieśń o żołnierzach z Westerplatte”. Poznaj informacje o epoce międzywojnie i biografię Wikipedii.
tekst | interpretacja |
---|---|
Kiedy się wypełniły dni i przyszło zginąć latem, prosto do nieba czwórkami szli żołnierze z Westarplatte. |
Życie każdego człowieka dobiega końca. Mówi się wówczas, że „wypełniły się dni”, wypełniły – dobiegły kresu, ktoś przeżył tyle, ile Bóg mu zapisał. Poeta tak określa właśnie śmierć żołnierzy z Westerplatte, których życie skończyło się podczas obrony polskiego wybrzeża gdańskiego, półwyspu nad Zatoką Gdańską.
Iść czwórkami to metaforyczne określenie marszu żołnierskiego, jakby przemaszerowali przed obliczem Boga. Zginęli i zamiast na ziemi teraz maszerują do nieba. W zdaniu tym kryje się pewien ładunek emocjonalny i wiara w to, że dla żołnierzy z Westerplatte śmierć nie była czymś strasznym, oddali życie za ojczyznę, nie muszą niczego się obawiać. Są dla żywych Polaków symbolem patriotyzmu (łac. patria – ojczyzna), miłości do ojczyzny i największego poświęcenia. W nawiasach mamy kilka wersów mówiących o lecie 1939 roku, kiedy żołnierze ginęli w nierównej walce. Zestawienie pięknego lata i krajobrazu pełnego rozkwitniętej przyrody jest kontrastem wobec śmierci i umierania. Jakby poeta mówił: świat ożywał i zielenił się, ale oni nie mogli cieszyć się… Idąc do nieba, śpiewali pieśń, w której wyjaśniali, że cierpieli, ale teraz dobrze im będzie w niebie. W nawiasie poeta umieścił uwagę o tym, jak wyglądała ziemia. Było dużo wrzosu – roślina kwitnąca jesienią – z której można robić bukiety. Podmiot liryczny przypomina sobie obraz walki, gdy żołnierze stali w Gdańsku jak mur (porównanie), czyli nie bali się szwabskiej (pogardliwie lub potocznie o Niemcach, Szwabia to kraina w Niemczech) armaty. Odważnie i nie licząc się z życiem, narażali się, próbując zatrzymać wroga. Teraz mieszkają w chmurach – symbol nieba, wiecznego raju i nagrody za poświęcenie. Wszyscy niech podziwiają równy marsz wojska w chmurach. Poeta nazywa ich Morskim Batalionem, bo bronili granic morskich kraju. Widziano i słyszano ich marsz, gdy szli do nieba. Będą wygrzewać się na rajskich wrzosowiskach, miejscach, gdzie rośnie wrzos – o metafora nieba, miejsca, do którego zmierzamy po śmierci. W ostatniej strofie wypowiadają się żołnierze. Obiecują, że gdy nastanie zima, będzie wiał zimny wiatr i zrobi się smutno, wówczas powrócą do Warszawy, przybędą tam prosto z nieba, „spłyną” z obłoków. Poeta wyraża w ten sposób wiarę w to, iż śmierć żołnierzy z Westerplatte pozostanie na zawsze przykładem heroicznej postawy. Gdy zajdzie potrzeba walki za ojczyznę, pamięć o obronie półwyspu i postawie żołnierzy będzie wspomagać, zagrzewać do walki innych Polaków. |
(A lato było piękne tego roku). | |
I tak śpiewali: Ach, to nic, że tak bolały rany, bo jakże słodko teraz iść na te niebiańskie polany. |
|
(A na ziemi tego roku było tyle wrzosu na bukiety.) | |
W Gdańsku staliśmy tak jak mur, gwiżdżąc na szwabską armatę, teraz wznosimy się wśród chmur, żołnierze z Westerplatte. |
|
I ci, co dobry mają wzrok i słuch, słyszeli pono, jak dudnił w chmurach równy krok Morskiego Batalionu. |
|
I śpiew słyszano taki: — By słoneczny czas wyzyskać, będziemy grzać się w ciepłe dni na rajskich wrzosowiskach. |
|
Lecz gdy wiatr zimny będzie dął i smutek krążył światem, w środek Warszawy spłyniemy w dół, żołnierze z Westerplatte.1939 |
Kiedy się wypełniły dni
i przyszło zginąć latem,
prosto do nieba czwórkami szli
żołnierze z Westarplatte.
Edukacja domowa
Interpretacja
Dzięki poezji uczymy się nazywać świat, wzbogacając słownictwo i wrażliwość. Wyobraź sobie, że jesteś autorem tego wiersza i chcesz wyjaśnić kilka ważnych spraw. To będzie Twoje osobiste odczytanie ukrytych w tekście sensów.
- Używając pięciu zdań pojedynczych (z orzeczeniem czasownikowym) lub więcej, wyjaśnij: jaką ważną wiedzą chcesz się podzielić?
- Nazwij przedstawione doświadczenia, emocje i oceń czy mają pozytywny wpływ na człowieka?
- Które ze zdań, wersów (możesz zacytować) uważasz za najważniejsze i dlaczego?
- Napisz zdanie będące głównym przesłaniem całego wiersza. Przekształć je na slogan czy życiową maksymę, którą chętnie zapiszesz w swoim pamiętniku.
- Oceń, czy wiersz może się podobać? Uzasadnij stanowisko.
- Zobrazuj graficznie główną myśl za pomocą pracy plastycznej lub multimedialnej.
Budowa i gramatyka
Do czasów pojawienia się wiersza wolnego, utwory liryczne miały budowę regularną, rytmikę i rymy jak współczesne piosenki pop, rap, reggae i in. Nic w tym dziwnego, poezja pochodzi od pieśni i śpiewania.
- Określ gatunek liryki i wiersza.
- Zbadaj nastrój kolejnych części i całego dzieła.
- Wypisz pierwszy, trzeci, piąty wyraz z wiersza i określ, jakie to części mowy?
- Wypisz z wiersza pięć kolejnych orzeczeń czasownikowych i/lub złożonych. Z każdym ułóż po jednym zdaniu.
Budowa wiersza
Wiersz powstał w 1939 r., składa się z 6. strof po 4 wersy. Został napisany w większości ośmio- i siedmiozgłoskowcem z rymami żeńskimi przeplatanymi (rany/polany), ale też są tu rymy męskie (dni/szli, mur/chmur, wzrok/krok). Gatunkowo przypomina panegiryk lub pean, utwór pisany ku czci zmarłych lub wychwalający czyjeś cechy. Poeta opiewa bohaterstwo i poświęcenie żołnierzy walczących na Westerplatte.
Sposobem obrazowania wiersz przypomina „Redutę Ordona” Adama Mickiewicza, charakterem emocji „Bema pamięci żałobny rapsod” Cypriana Kamila Norwida i „Pokolenie” Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Wpisuje się zatem w nurt poezji patriotycznej i romantycznej.
Życiowe inspiracje
Żołnierze z Westerplatte (zob. Wikipedia) przyjęli na siebie uderzenie z pancernika, lotnictwa i piechoty niemieckiej. Nastąpiło ono z wielką furią rankiem 1. września 1939 r. Bronili granicy Polski od Bałtyku, mimo iż byli na straconej pozycji zdani na własne siły (ponad 200 żołnierzy).
W przeddzień dowódca garnizonu major Henryk Sucharski dowiedział się od podpułkownika Sobocińskiego, co następuje:
„Heniek, nie licz na żadną pomoc, nie macie tutaj żadnej szansy. Gdańsk jest odcięty. Uważaj jutro rano, Niemcy uderzą, nie dajcie się zaskoczyć. Ty dowodzisz i ty decydujesz. Jak uznasz, że opór nie ma szans, wiesz, co robić. Nie daj się tylko zaskoczyć.”
Komunikaty radiowe w całym kraju podawały codziennie wiadomość: „Westerplatte broni się nadal” – co budowało morale Wojska Polskiego stawiającego opór na całej linii frontu walk z ogromną armią prącą naprzód. Dawały też nadzieję ludności cywilnej na szansę zwycięstwa nad niemiecką napaścią.
Polegli żołnierze, źródła mówią o 21 osobach, oddali swoje życie za ojczyznę. Pamiętamy.