Analiza i interpretacja wiersza Czesława Miłosza „Który skrzywdziłeś”. Poznaj informacje o epoce współczesności i biografię poety w Wikipedii.
tekst | interpretacja |
---|---|
Który skrzywdziłeś człowieka prostego śmiechem nad krzywdą jego wybuchając, Gromadę błaznów koło siebie mając Na pomieszanie dobrego i złego, |
Wiersz jest apostrofą skierowaną do kogoś, kto rządzi. Może być to jakiś tyran (despota), który pastwił się nad człowiekiem słabszym. Przyglądali się temu procederowi jego klakierzy (ludzie przekupni bijący brawo), stronnicy – podmiot nazywa ich błaznami. To oni prowokują tyrana do różnych działań, dobrych i złych lub też te pojęcia straciły swoje znaczenie. Być może tak przyzwyczaili się do swojej roli i płynących z tego korzyści, tak umiłowali swoją władzę, że nie odróżniają dobra od zła. |
Choćby przed tobą wszyscy się skłonili Cnotę i mądrość tobie przypisując, Złote medale na twoją cześć kując, Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli, |
Niezależnie od tego, ile osób kłania się przed tyranem, ile osób składa mu hołdy, ile medali bije się na jego cześć, ilu ludzi cieszy się, że żyje (bo ich nie zabił ich) – tutaj mamy przerzutnię, przerzucenie treści do kolejnego wersu/strofy. |
Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta Możesz go zabić – narodzi się nowy. Spisane będą czyny i rozmowy. |
Tyran nie może czuć się bezpieczny i uważać, że wszystkie jego czyny odejdą w niepamięć. Poeta bowiem zapamięta wszystko i zapisze całą prawdę. Poezja, literatura przekaże kolejnym pokoleniom prawdę o nim, o ludziach z nim współpracujących także. |
Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy I sznur i gałąź pod ciężarem zgięta |
Lepiej byłoby dla niego (tyrana), gdyby sam powiesił się jakiegoś zimowego poranka. |
Edukacja domowa
Interpretacja
Dzięki poezji uczymy się nazywać świat, wzbogacając słownictwo i wrażliwość. Wyobraź sobie, że jesteś autorem tego wiersza i chcesz wyjaśnić kilka ważnych spraw. To będzie Twoje osobiste odczytanie ukrytych w tekście sensów.
- Używając pięciu zdań pojedynczych (z orzeczeniem czasownikowym) lub więcej, wyjaśnij: jaką ważną wiedzą chcesz się podzielić?
- Nazwij przedstawione doświadczenia, emocje i oceń czy mają pozytywny wpływ na człowieka?
- Które ze zdań, wersów (możesz zacytować) uważasz za najważniejsze i dlaczego?
- Napisz zdanie będące głównym przesłaniem całego wiersza. Przekształć je na slogan czy życiową maksymę, którą chętnie zapiszesz w swoim pamiętniku.
- Oceń, czy wiersz może się podobać? Uzasadnij stanowisko.
- Zobrazuj graficznie główną myśl za pomocą pracy plastycznej lub multimedialnej.
Budowa i gramatyka
Do czasów pojawienia się wiersza wolnego, utwory liryczne miały budowę regularną, rytmikę i rymy jak współczesne piosenki pop, rap, reggae i in. Nic w tym dziwnego, poezja pochodzi od pieśni i śpiewania.
- Określ gatunek liryki i wiersza.
- Zbadaj nastrój kolejnych części i całego dzieła.
- Wypisz pierwszy, trzeci, piąty wyraz z wiersza i określ, jakie to części mowy?
- Wypisz z wiersza pięć kolejnych orzeczeń czasownikowych i/lub złożonych. Z każdym ułóż po jednym zdaniu.
Budowa wiersza
Wiersz ma budowę podobną do sonetu (w ostatniej strofie brakuje jednego wersu). To wiersz regularny, napisany 11- zgłoskowcem ze średniówką po 5 sylabie i rymami żeńskimi o układzie: abba abba abbba.
Darowane winy demoralizują i rozzuchwalają oprawców.
Do przemyślenia
Wiersz ma/może mieć na przykład takie przesłania:
WARIANT 1. Polityka: wiersz ostrzega przed rządami tyrana, człowieka despotycznego, który niszczy wszystkich swoich przeciwników, zabijając ich. Upokarza ich, mami, przekupuje pieniędzmi, karierą a ci ze strachu potrafią robić wszystko. Kłaniają się mu i uśmiechają, wybijają złote medale na jego cześć. W końcu jednak i oni kiedyś zginą, gdy tylko tyran znudzi się nimi. Krótki ale wymowny obraz tyrana dotyczy każdego dyktatora (Hitler, Stalin – ludobójcy, twórcy rządów totalitarnych).
Wśród współczesnych tyranów i autokratów są min. Kim Dzong Un, Aleksander Łukaszenka a nawet Władymir Putin. Narody Korei Północnej, Białorusi i Rosji są rządzone poprzez aparat nacisku i terroru w postaci policji, wojska, sądownictwa i urzędników państwowych. Nie ma tam demokracji, głos narodu nic nie znaczy. Gdy kończy się kadencja „władcy” (niemal króla czy cara), parlament uchwala dekret o możliwości pełnienia przez niego kolejnej kadencji lub po prostu „wygrywa” wybory – oczywiście fałszując wyniki.
W trakcie rządzenia tyran przekupuje bliskich poddanych rządzących resortami siłowymi przywilejami i „tak to się kręci”. Obywatele są tylko masą niewolniczą, ich zadaniem jest wypracowywanie dochodu przejadanego przez „elity władzy”.
WARIANT 2. Psychologia: są ludzie narcystyczni i neurotyczni, którym się wydaje, że świat powinien wykonywać ich polecenia „bez szemrania”. Dla uzyskania czy też do wywarcia wpływu na innych stosują agresję i przemoc (w szkole widzisz to na każdym kroku). Uznają tylko swoje racje, inne odrzucają, uważają siebie za nieomylnych i kreują się na panów rządzących losami innych ludzi. To może być każdy z nas, ktoś bliski z rodziny, sąsiad czy nauczyciel, urzędnik czy przyjaciel. Wiersz mówi do niego: „Uważaj, ja nie jestem idiotą, zapamiętam wszystko zło, jakie mi wyrządziłeś i wyrządzasz!”. Dlaczego tyran, snob, egoista, psychopata i narcyz ma się obawiać pamięci „wątłego” poety, który nie potrafi „rąbnąć pięścią w stół”? Bo kara nie minie nikogo, taka jest odwieczna prawda. Wierzymy w nią np. w powiedzeniu: „Pan Bóg nie rychliwy, ale sprawiedliwy” czy „Przyszła kryska na Matyska”.
Życiowe inspiracje
Sprawdź, czy nie jesteś takim tyranem dla innych: rodziny, koleżeństwa? Możesz się jeszcze zmienić, bo on/oni cierpią i rozsiewasz zło. Jeśli masz w swoim otoczeniu ludzi o takich cechach, poproś, aby przeczytali ten wiersz i moją interpretację + dodatek. Jeśli to ich nie zmieni, a tyrania stanie się nie do zniesienia, dzwoń na numer warszawskiej niebieskiej linii, tel. (0-22) 668-70-00. W razie potrzeby dzwoń na numer alarmowy 112. Żyjemy w wolnym kraju, w wolnym świecie i nikt nie ma prawa Cię krzywdzić. Każdemu rodzajowi tyranii mówmy przy okazji tego wiersza STOP. Bo poezja to nie jest martwa lutnia, na której grają znudzeni artyści, ale część życia każdego z nas, ta najbardziej delikatna. Chrońmy ją wszyscy.