Analiza i interpretacja wiersza Juliana Tuwima „Figielek”. Poznaj informacje o epoce międzywojnia i biografię poety w Wikipedii.
tekst | interpretacja |
---|---|
Raz się komar z komarem przekomarzać zaczął, Mówiąc, że widział raki, co się winkiem raczą. Cietrzew się zacietrzewił, słysząc takie słowa, Sęp zasępił się strasznie, osowiała sowa, Kura dała drapaka, że aż się kurzyło, Zając zajęczał smętnie, kurczę się skurczyło, Kozioł fiknął koziołka, słoń się cały słaniał, Baran się rozindyczył, a indyk zbaraniał. |
„Figielek” to wiersz – gra językowa. Sam tytuł oznacza w istocie zabawę, żart, psikus. Aby go zatem zinterpretować, warto przyjrzeć się słowom. Zauważymy szybko, iż wiele z par wyrazów mają ten sam rdzeń, czyli należą do tej samej rodziny. Zestawmy więc czasowniki z rzeczownikami, od których one pochodzą:
Wiersz zatem składa się z dwunastu wyliczonych zachowań zwierząt, które w taki a nie inny sposób zareagowały na wieść komarów o tym, że „raki raczyły się winkiem”. Wspaniała zabawa Tuwima słowem – kalambur, figielek – fraszka – psota – psikus poety pokazujący bogactwo języka polskiego, różnych, bliskich i dalszych skojarzeń, spiętrzania się homonimów i wyrazów pozornie podobnych do siebie brzmieniowo, które można pomylić z innymi. |
Raz się komar z komarem przekomarzać zaczął,
Mówiąc, że widział raki, co się winkiem raczą.
Edukacja domowa
Interpretacja
Dzięki poezji uczymy się nazywać świat, wzbogacając słownictwo i wrażliwość. Wyobraź sobie, że jesteś autorem tego wiersza i chcesz wyjaśnić kilka ważnych spraw. To będzie Twoje osobiste odczytanie ukrytych w tekście sensów.
- Używając pięciu zdań pojedynczych (z orzeczeniem czasownikowym) lub więcej, wyjaśnij: jaką ważną wiedzą chcesz się podzielić?
- Nazwij przedstawione doświadczenia, emocje i oceń czy mają pozytywny wpływ na człowieka?
- Które ze zdań, wersów (możesz zacytować) uważasz za najważniejsze i dlaczego?
- Napisz zdanie będące głównym przesłaniem całego wiersza. Przekształć je na slogan czy życiową maksymę, którą chętnie zapiszesz w swoim pamiętniku.
- Oceń, czy wiersz może się podobać? Uzasadnij stanowisko.
- Zobrazuj graficznie główną myśl za pomocą pracy plastycznej lub multimedialnej.
Budowa i gramatyka
Do czasów pojawienia się wiersza wolnego, utwory liryczne miały budowę regularną, rytmikę i rymy jak współczesne piosenki pop, rap, reggae i in. Nic w tym dziwnego, poezja pochodzi od pieśni i śpiewania.
- Określ gatunek liryki i wiersza.
- Zbadaj nastrój kolejnych części i całego dzieła.
- Wypisz pierwszy, trzeci, piąty wyraz z wiersza i określ, jakie to części mowy?
- Wypisz z wiersza pięć kolejnych orzeczeń czasownikowych i/lub złożonych. Z każdym ułóż po jednym zdaniu.
Budowa wiersza
To wiersz sylabiczny, ciągły zbudowany z 8. wersów, napisany 13-zgłoskowcem z rymami żeńskimi sąsiednimi. Poeta w mistrzowski sposób nawiązał do fraszek Jana Kochanowskiego.
Do przemyślenia
W ostatnich latach do łask powróciły gry planszowe. Oprócz walorów motywujących do myślenia mają one tę zaletę jeszcze, że są pomyślane jako gry towarzyskie, skupiające wokół siebie wielu ludzi, cale rodziny i klasy z uczniami.
Taką grą słowną i towarzyską są scrabble – z jęz. angielskiego: bazgrać. Polegają na układaniu słów z dostępnych i wylosowanych wcześniej klocków z literami. Jej uproszczoną odmianą są „scrabble turystyczne”. Gramy w nią od lat na wolnych lekcjach, podczas wycieczek i na przerwach, bo wystarczy kawałek kartki, na której rysujemy kwadrat 5×5 cm. Można podzielić klasę na dwie, trzy grupy.
Oto zasady tzw. „Scrabbli turystycznych”:
- Na tablicy lub jeśli gramy towarzysko to na kartce, rysujemy kwadrat 5×5 jak wyżej na zdjęciu.
- Dzielimy się na grupy i ustalamy kolejność grania.
- Wybrana osoba z grupy pierwszej podaje rzeczownik złożony z pięciu liter i zapisuje w środku tabeli – wyżej zapisano rzeczownik „NÓŻKA”.
- Pierwsza osoba lub reprezentant grupy pierwszej dopisuje do wyrazu literę (jedną, nie więcej) tak, aby powstał nowy wyraz – rzeczownik o dowolnej ilości liter – najlepiej jak największej, gdyż za każdą literę wymyślonego wyrazu jest punkt.
- Litery dostawiane muszą znajdować się w sąsiedniej kratce pionowo, poziomo lub na skos.
- Litery w dopisanych wyrazach mogą się powtarzać, można wracać w dowolnym kierunku, ale musi być zachowana łączność kratek, gdzie są litery wyrazu.
- Po prawej stronie na górze dodano „N” i utworzono wyraz: „KANKAN” – 6 punktów, bo 6 liter.
- Teraz gra druga osoba lub drużyna:
- Dopisano literę „S” i powstał wyraz: „SKAKANKA” – 8 punktów, bo 8 liter.
- Stan gry to: 6:8 dla osoby, grupy nr 2.
- Zapisujemy całe wyrazy obok tabeli, aby już ich nie powtórzyć.
- Gra kończy się wówczas, gdy zabraknie pól wolnych. Wtedy podliczamy punkty.
- Jeśli gra się znudzi, można narysować planszę 6×6 i układać wyrazy, dopisując po dwie litery. Można też rozszerzyć części mowy na rzeczowniki i czasowniki lub każdy wyraz.
Życiowe inspiracje
Jeśli znudzą się scrabble, można zagrać w gry słowne. W ten sposób zbliżamy się do powiększania słownictwa i być może kiedyś do napisania podobnego wiersza jak „Figlik”.
GRA SŁOWNA Z KOŃCÓWKAMI
Ustalamy, że będziemy wymieniać wyrazy z określoną końcówka. Osoba, która tego nie zrobi, odpada. Przykład z „-cja„:
- Galicja -> policja -> agencja -> kadencja -> kolacja -> koronacja – >
KOT MINISTRA
Każdą rundę rozpoczyna zdanie „kot ministra jest…” a zawodnicy muszą w określonej kolejności wybrać odpowiedni przymiotnik wg liter alfabetu – to też możemy ustalić. Przykład
- Kot ministra jest ciekawski
- Kot ministra jest dobry
- Kot ministra jest elokwentny
- Kot ministra jest fajny…
LITEROWA SZTAFETA
Osoba rozpoczynająca grę wypowiada dowolny wyraz, a kolejny zawodnik musi znaleźć słowo, które rozpoczyna się ostatnią literą poprzedniego. Wyrazy nie powinny się powtarzać.
- fotelik -> kask -> kowal -> lawa -> ananas -> sowa…
SKOJARZENIA
Pierwszy gracz wypowiada słowo lub frazę, a zadaniem kolejnej osoby jest szybkie oznajmienie, z czym poprzednie słowo mu się kojarzy. Przykład:
- fotelik -> podróż -> pociąg -> bilet -> konduktor -> mundur -> policjant…
BUDOWLA ZE SŁÓW
Prosta gra turowa ćwicząca pamięć dziecka. Gracz numer jeden wypowiada wyraz, a zadaniem pozostałych jest powtórzenie go i dodanie kolejnego słowa. W ten sposób po kilku minutach fraza jest już porządnie rozbudowana i zapamiętanie wszystkich jej elementów nie jest wcale takie łatwe.
- Kot
- Kot szedł
- Kot szedł do
- Kot szedł do ogrodu
- Kot szedł do ogrodu w
- Kot szedł do ogrodu w którym
I tak dalej!