„Bogurodzica” – analiza i interpretacja wiersza. Poznaj informacje o epoce średniowiecze, a także artykuł w Wikipedii.
tekst | interpretacja |
---|---|
Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U Twego syna, Gospodzina, matko zwolena Maryja, Zyszczy nam, spu[ś]ci nam.Kirielejson.Twego dziela krzciciela, Bożyce, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy, A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie ra[j]ski przebyt.Kirieleison. |
Bogurodzica to jedna z najstarszych pieśni i utworów literatury polskiej, zabytek. Powstała prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku. Po lewej stronie najstarsze jej strofy. Pierwsza strofa rozpoczyna się inwokacją, zwrotem bezpośrednim do matki Boskiej. Modlący się wierni proszą Marię o wstawiennictwo u Jej syna: zyszczy – pozyskaj nam, spuści nam – ześlij nam, przychyl się.
Strofa kończy się zwrotem „Kyrielejson” – Panie zmiłuj się nad nami, który powtarza się także na zakończenie dzieła. W drugiej zwrotce jest zwarta prośba do Jezusa – Bożyce – syn Boga, którego kiedyś ochrzcił Jan Chrzciciel. Za pośrednictwem Matki Boga i właśnie św. Jana pragną, aby Pan dał im spokojne i dostatnie (zbożne – od pobożny lub od zboża) życie na ziemi, a po śmierci raj w niebie. |
Do przemyślenia
Pieśń ma charakter modlitwy i prośby. Wierni modlą się do Matki Boskiej, aby za Jej wstawiennictwem oraz wstawiennictwem świętego Jana uzyskać rozgrzeszenie. „Kirielejson” – to refren symbolizujący prośbę o spełnienie próśb. Matka ma wysłuchać błagań i wstawić się do swego syna nazywanego Bożycem i gospodzinem.
„Bogurodzica” była śpiewana podczas świąt, a także pełniła funkcję hymnu narodowego Wielkiego Księstwa Litewskiego pomiędzy XIV a XVIII wiekiem. Jej autorstwo przypisywano św. Wojciechowi, ale faktu tego nie potwierdzają badania.
W Bogurodzicy znajdują się liczne archaizmy. Niektóre z nich były przestarzałe już w XV wieku:
leksykalne (dawne wyrazy)
dziela – dla
bożyc – syn Boga
Gospodzin – Pan
zbożny – dostatni
przebyt – bytowanie, istnienie
rodzica – matka
jąż, jegoż – którą, którego
słowotwórcze (przestarzały sposób tworzenia wyrazów):
Bogurodzica – matka Boga, już w XV w. mówiło się matka (kogo?, czyja?) Boga, a nie matka (komu?) Bogu
fleksyjne (dawne końcówki odmiany wyrazów)
raczy – racz
ziści – pozyskaj
spuści – ześlij
rzeczowniki zawierają dawną końcówkę wołacza -y, -i
składniowe (nieużywany sposób łączenia wyrazów w zdaniu)
Bogiem sławiena – sławiona przez Boga
fonetyczne (dawny sposób wymawiania wyrazów)
Krzciciela – Chrzciciela
sławiena – wysławiana (zapożyczenie z języka czeskiego)
zwolena – wybrana (przegłos polski)