Analiza i interpretacja wiersza Zbigniewa Herberta „O dwu nogach Pana Cogito”. Poznaj informacje o epoce współczesności i biografię w Wikipedii.
tekst | interpretacja |
---|---|
Lewa noga normalna rzekłbyś optymistyczna trochę przykrótka chłopięca w uśmiechach mięśni z dobrze modelowaną łydką |
Podmiot liryczny przedstawia bohatera, którym jest pan Cogito (człowiek myślący). Przygląda się jego nogom i widzi, iż lewa jest młoda, chłopięca, z dobrze ukształtowaną (modelowaną) łydką, ale trochę mało rozwinięta i przykrótka. Najwyraźniej wzbudza jego podziw. |
prawa pożal się Boże- chuda z dwiema bliznami jedną wzdłuż ścięgna Achillesa drugą owalną bladoróżową sromotną pamiątką ucieczki |
Prawa noga pana Cogito jest chuda i ma blizny: jedna blizna wiedzie wzdłuż ścięgna Achillesa, druga okrągła jest różowa, powstała podczas żałosnej/sromotnej ucieczki pana Cogito – nie wiemy skąd uciekał, ale nie sam fakt ucieczki oznacza poddanie się lub strach. |
lewa skłonna do podskoków taneczna zbyt kochająca życie żeby się narażać prawa szlachetnie sztywna drwiąca z niebezpieczeństwa |
Lewa noga lubi podskakiwać, zatem i tańczyć, ale też jest ostrożna. Prawa noga natomiast jest sztywna i odważna, drwi z niebezpieczeństw, których wyraźnie boi się lewa. Wynika to najpewniej z braku doświadczenia: prawa wie, czego nie musi się bać, lewa jeszcze nie ma skali ocen sytuacji czy miejsc.
Nadanie dogom cech ludzkich, myślących jest figurą stylistyczną nazywaną animizacją. |
tak oto na obu nogach lewej którą przyrównać można do Sancho Pansa i prawej przypominającej błędnego rycerza idzie Pan Cogito przez świat zataczając się lekko |
Lewa noga odnajduje w oczach podmiotu podobieństwo do Sancho Pansy, a prawa jest podobna do błędnego rycerza, zapewne chodzi o Don Kichote’a.
Tak więc pan Cogito ma dwie nogi i podąża na nich przez świat nieco zataczając się, ponieważ lewa jest krótsza. |
Lewa noga normalna
rzekłbyś optymistyczna
Edukacja domowa
Interpretacja
Dzięki poezji uczymy się nazywać świat, wzbogacając słownictwo i wrażliwość. Wyobraź sobie, że jesteś autorem tego wiersza i chcesz wyjaśnić kilka ważnych spraw. To będzie Twoje osobiste odczytanie ukrytych w tekście sensów.
- Używając pięciu zdań pojedynczych (z orzeczeniem czasownikowym) lub więcej, wyjaśnij: jaką ważną wiedzą chcesz się podzielić?
- Nazwij przedstawione doświadczenia, emocje i oceń czy mają pozytywny wpływ na człowieka?
- Które ze zdań, wersów (możesz zacytować) uważasz za najważniejsze i dlaczego?
- Napisz zdanie będące głównym przesłaniem całego wiersza. Przekształć je na slogan czy życiową maksymę, którą chętnie zapiszesz w swoim pamiętniku.
- Oceń, czy wiersz może się podobać? Uzasadnij stanowisko.
- Zobrazuj graficznie główną myśl za pomocą pracy plastycznej lub multimedialnej.
Budowa i gramatyka
Do czasów pojawienia się wiersza wolnego, utwory liryczne miały budowę regularną, rytmikę i rymy jak współczesne piosenki pop, rap, reggae i in. Nic w tym dziwnego, poezja pochodzi od pieśni i śpiewania.
- Określ gatunek liryki i wiersza.
- Zbadaj nastrój kolejnych części i całego dzieła.
- Wypisz pierwszy, trzeci, piąty wyraz z wiersza i określ, jakie to części mowy?
- Wypisz z wiersza pięć kolejnych orzeczeń czasownikowych i/lub złożonych. Z każdym ułóż po jednym zdaniu.
Jak chcesz żyć, do jakiej muzyki będziesz tańczył?
Do przemyślenia
Wariant I. Nogi pana Cogito mogą być symbolem dwóch sfer życia człowieka: racjonalnej i romantycznej. Wydaje się, iż lewa, młoda noga bez doświadczenia to symbol tej części wnętrza człowieka, która jest skłonna do romantyzmu, tańców i hulanek. Prawa zaś noga to symbol tej sfery człowieka, która kieruje się w życiu spojrzeniem racjonalnym i przemyślanym.
Obie nogi właśnie oznaczają ideę człowieka złożonego z dwóch przeciwstawnych światów, które wzajemnie się uzupełniają, a bez nich nie można mówić o pełni szczęścia. Sancho Pansa jest giermkiem Don Kichote’a, jest ubogi i prosty. Z kolei jego pan jest szlachcicem, postępuje racjonalnie, lecz tylko w odniesieniu do codziennych czynności, ponieważ ideą jego działań jest złudzenie, że zna świat.
Przypomnijmy może, iż Don Kichote tak zaczytał się w średniowiecznych księgach rycerskich, że jego misją stało się ratowanie od krzywd całego świata. Sam stał sie błędnym rycerzem i chciał pomścić uciśnionych, a walczył z ciemięzcami. Oberżysta pasował go na rycerza, bowiem Don Kichote z Manczy rozpoznał w oberżyście kasztelana, którym ten nie był.
Wariant II Nogi pana Cogito mogą symbolizować dwa światy: realny, istniejący i widoczny każdemu, a także drugi świat, świat poetycki, w którym poruszanie się nie jest łatwe i wymaga od człowieka pewnego wykształcenia, wiedzy i fachowości. Symbolem tej wiedzy i doświadczenia może być Don Kichote, jest to romantyczny „wariat” żyjący w swoim świecie i sam nazywający własnymi słowami nawet to, już jest nazwane.
Natomiast Sancho Pansa to symbol człowieka z nizin, niewykształconego, twardo stąpającego po ziemi, który nie rozumie Don Kichote, ale służy mu wiernie. Tak też poezja czy literatura widzi często świat zupełnie inaczej niż przeciętny człowiek. Artyści pióra są ludźmi wrażliwymi i inaczej postrzegają codzienność. Czy Herbert sugeruje, że jak Don Kichote chce naprawiać krzywdy całego świata poprzez poezję? A jakże, kto by nie chciał, ale czy to się uda? Cóż, gdyby w to nie wierzył, z pewnością nie zajmowałby się pisaniem, bo każdy z nas wierzy, że jest w stanie coś zmienić na świecie – choćby siebie samego.
Życiowe inspiracje
Polskie powiedzenia mówią na przykład, że w życiu należy „Twardo stąpać po ziemi”, „Kłamstwo ma krótkie nogi” czy też „Głowa jak u śledzia a nogi niedźwiedzia”. Oznaczają one kolejno, iż często błądzimy w wirtulandii/internecie i marzeniach, zamiast patrzyć realnie i przewidywać przyszłość. To, że na przykład nie potrafisz grać w tenisa ziemnego nie oznacza, że w przyszłości nie mógłbyś/łabyś być drugą Agnieszką Radwańską – problem w tym, że grać trzeba się uczyć, chodzić na treningi i nie wystarczy tylko marzyć o byciu najlepszym tenisistą/tką.
Z kolei drugie powiedzenie jest bardzo prawdziwe, mówi o tym, że kłamstwo się nie opłaca, bo tylko na krótko można kogoś oszukać, a „prawda zawsze wyjdzie na jaw”. Niektórzy rzeczywiście mają nogi niedźwiedzia, czyli mocne i wytrwałe, mogą chodzić dniami i przejść setki kilometrów, ale po co? Tego już nie wiedzą, ponieważ mają malutki rozumek. Innymi słowy są osoby silne fizycznie, ale odporne na wiedzę – w Twojej klasie też znajdzie się taka osoba?
Jaki mają te powiedzenia związek z wierszem o panu Cogito? Dotyczą nóg i chodzenia, ale de facto celują wprost w umysł człowieka, który ma/powinien być otwarty na świat i nie bać się rozwoju, ponadto ma odpowiednie pokłady – twarde dyski, czyli pamięć stałą z przeznaczeniem na: romantyczne myśli i racjonalne spojrzenie.
Każdy ma krótszą jedną nogę – metaforycznie jakiś defekt, wadę. Tylko jedną?
Bardzo przydatne do zadania domowego z polskiego. 😉